Yazıçılar və şairlər

      Qövsi Təbrizi (Əbcəd yazısıyla: قوسی تبریزی) və ya Təbrizli Əlican Qövsi (Təbriz: 1568 - Təbriz: 1640) XVII yüzildə Azərbaycanın adlım, görkəmli şairlərindəndir.

       Azərbaycan Türkcəsində "Divan"ı bizə gəlib çatmış şair Təbriz şəhərində sənətkar ailəsində dünyaya göz açıb. "Divan"ının iki nüsxəsi məlumdur: birincisi Britaniya muzeyində, ikincisi Gürcüstanın Dövlət muzeyində saxlanılır. 400-dən artıq qəzəl və başqa şeirlərindən oluşan "Divan"ı 1925 ilində Bakı'da yayımlandı (Yeni nəşri: Paşa Kərimov, Lider, 2005).

     Füzuli ədəbi məktəbinin görkəmli davamçılarındandır. Lirik qəzəllərində mənəvi azadlıq, insanların arzu və istəkləri tərənnüm olunur. Bir sıra şairə, xüsusilə, Füzuliyə nəzirələr yazmışdır. Onun yaradıcılığı Azərbaycan şerinin inkişafında önəmli rol oynamışdır.

     Qövsi, Mirza Tahir Vəhid Təbrizini öz şeirində mədh edibdir. Qövsi'nin yüksək bədii dəyər daşıyan Türkcə qəzəllərində ilk kəz olaraq yurd sevgisi, azadlıq duyğusu da işlənmiş, zamanəsindən və insanlardan şikayətlər edilmişdir.

Neyləsin

Gər nâlə çəkməsin dil-i bîmâr, neyləsin?
Âşiq gözüm gər ağlamasın zâr, neyləsin?
Qövsî'nin hâlına bir əhl-i dil demiş
Qoymaz məni fələk göz açım, yâr neyləsin?

Doludur

Dilim fəğân ilə vü dîdə qa:n ilən doludur,
köŋül səhîfəsi şərh-ü-bəyân ilən doludur.
Harây kim, ne dilim var, ne bir dil aŋlayanım,
Əgər-çi ney kimi cismim fəğân ilən doludur.
Urupdur ağzıma miŋ qufl-ı âhənîn qeyrət,
Hənûz səqf-i fələk əl-əmân ilən doludur.
Əgər-çi köŋlümə zâhirdə dəgmək âsandır,
Bu çöl kəmingəhi şîr-i jiyân ilən doludur.
Sınıq səbûda su dutmaz qərâr u mey durmaz,
Şikəstə köŋlümə məhvəm ki, qa:n ilən doludur.
Xumâr ilə məni öldürdü sâqi-yi bî-rəhm,
Səbû-yı bâdə-yi gülrəng cân ilən doludur.
Bu bir piyâlədə —yâ Rəb— nə sehr edər sâqî
ki, üstü bâdə ilən, altı qa:n ilən doludur?
Sən öz yamanlarını yaxşı et, nə hâsil kim,
zəmânə yaxşı ilə, yâ yama:n ilən doludur.
Bəsîrət əhli dəlîl istəməz ki, kövn-ü-məkân,
nişân ilən doludur, bî-nişân ilən doludur.
Yuvada qonçalanur əndəlîb bəs-ki çəmən,
nəvâ-yi Qövsî-yi âtəş-zəbân ilən doludur.